پلاتر هارد دیسک چیست
دیسک هارد (Hard Disk) یک قطعه سخت‌افزاری است که برای ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات در کامپیوترها و دستگاه‌های مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه یکی از اجزای اصلی دستگاه کامپیوتر است و اطلاعات را بر روی سطح دیسک‌های مغناطیسی ذخیره می‌کند.
ظرفیت ذخیره‌سازی
دیسک‌های هارد معمولاً دارای ظرفیت‌های مختلفی هستند که از چند گیگابایت تا ترابایت‌ها می‌رسد. این ظرفیت‌ها به کاربران امکان می‌دهد تا مقادیر زیادی از اطلاعات را بر روی آنها ذخیره کنند.
سرعت خواندن و نوشتن
دیسک‌های هارد دارای سرعت‌های مختلفی برای خواندن و نوشتن داده‌ها هستند. این سرعت‌ها مهم هستند، زیرا تأثیر می‌گذارند بر عملکرد کلی سیستم.
پلاترها توسط موتور اسپیندل با سرعت بالایی 7200 دور 5400 دور و … به دور خود می چرخد.
نوع تکنولوژی
دیسک‌های هارد ممکن است از تکنولوژی‌های مختلفی مانند HDD (Hard Disk Drive) یا SSD (Solid State Drive) استفاده کنند. SSDها معمولا از تکنولوژی چیپ استفاده میکنند و در هیچ مدلی از آنها از دیسک یا پلاتر استفاده نشده است، در حالی که همه مدل‌های HDD از دیسک یا پلاتر استفاده میکنند.
پلاتر نسبت به پیشرفت تکنولوژی در ظرفیت های مختلفی تولید میشود و در یک هارددیسک از یک یا چند پلاتر استفاده شده باشد.
مواد تشکیل دهنده پلاتر
پلاتر یا همان دیسک گردان قطعه ای از اجزاء داخلی هارد دیسک می باشد که در حال دوران می باشد و جنس آن آلومینیومی یا شیشه صیقل داده شده است و روی سطح آن چند لایه آلیاژ با خاصیت مغناطیسی کشیده شده است.
وظیفه پلاتر در هارد چیست
وظیفهٔ اصلی آن ضبط و ذخیره‌سازی اطلاعات است و با کمک هد که در فاصله‌ای برابر 51 میکرون از آن قرار گرفته است اطلاعات خوانده و نوشته میشوند.
این عملیات مانند کار یک گرامافون است که موسیقی از روی سطح گرامافون توسط سوزنی خوانده میشود با این تفاوت که در هارددیسک هد و پلاتر هارددیسک هیچ تماسی با هم ندارند و با فاصله‌ای نزدیک در کنار هم قرار دارند؛ زیرا که پوشش مغناطیسی بر روی پلاتر هارددیسک بسیار حساس است و با کوچک‌ترین خراشیدگی تمام اطلاعات را به‌آسانی نابود می‌کند.
خرابی پلاتر هارددیسک به‌راحتی از شکل فیزیکی آن قابل‌تشخیص است و با خطوطی خراشیده بر روی سطح پلاتر هارددیسک خودنمایی می‌کند.
بخش‌هایی از پلاتر هارددیسک با دامپر که جنس آن آلومینیوم یا پلاستیکی است، پوشیده شده است تا کاهش صدا و خنک‌سازی اجزاء داخلی صورت گیرد.
تعداد پلاتر در هارد دیسک
باوجوداینکه در زمینهٔ تعداد و فضای ذخیره‌سازی اطلاعات محدودیت وجود دارد؛ اما هر چه تعداد پلاتر در هارددیسک زیادتر باشد بدین معنی است که فضای بیشتری برای ضبط داده‌ها وجود دارد. در تمامی هاردهای 1.8 اینچی و اغلب هاردهای 2.5 اینچی که مخصوص لپ‌تاپ است 2 پلاتر هارددیسک و در هاردهای 3.5 اینچی و برخی از انواع ویژهٔ هاردهای 2.5 اینچی لپ‌تاپی 2 پلاتر هارددیسک موجود است و در برخی از انواع رایانه‌های رومیزی بین 1 تا 5 پلاتر نیز وجود دارد.
اما لازم به ذکر است که در هاردهایی با ظرفیت‌های غول‌آسا تعداد پلاتر هارددیسک اضافه نمی‌شود؛ بلکه طی تکنیک جدیدی اطلاعات به‌صورت عمودی در پلاترها ذخیره میشوند و این در حالی است که هنوز هاردهای موجود اطلاعات را به‌صورت افقی در سطح پلاتر می‌نویسند.
این تکنیک جدید به فضای ذخیره‌سازی اضافه می‌کند ضمن این که تعداد پلاتر هارددیسک آنها تغییری نمی‌کند؛ اما اطلاعات در این شرایط بسیار حساس هستند و در مقابل پاک‌شدن و ازبین‌رفتن اطلاعات مقاومت بالایی ندارند.
همچنین ازآنجایی‌که ظرفیت هارددیسک‌ها با تعداد هدها متناسب است در برخی از هارددیسک‌ها برای هر پلاتر یک هد وجود دارد و برای برخی از انواع دیگر در دو طرف پلاترها هد تعبیه شده است.
بخش بندی پلتر هارد دیسک
اطلاعات ما به‌صورت سکتور که کوچک‌ترین بخش یک پلاتر هارد دیسک محسوب میشود و یک قطاع از هارد دیسک را شامل میشود ذخیره میشود و شامل تعدادی بایت مثلاً 256 بایت است و از ترکیب چند سکتور یک کلاستر ایجاد میشود. همچنین شیارهایی که یک محیط کامل دایره را در بر می‌گیرد تراک نامیده میشود.
تعمیر پلاتر یا دیسک
یکی از رایج‌ترین سؤالاتی که از ما پرسیده میشود این است که آیا پلاتر هارد قابل تعمیر است؟
در جواب باید گفت که خرابی‌های مربوط به دیسک به چند دسته تقسیم میشود که در پایین توضیحاتی در مورد این خرابی‌ها می‌دهیم.
بدسکتور فیزیکی
این نوع بدسکتور معمولاً به‌خاطر ضربه، تکان شدید، دمای نامناسب، کارکردن بیش از اندازه و تمام شدن عمر هارد به وجود می‌آید در این حالت این بدسکتورها قابل‌رفع نیستند و فقط در بعضی از مدل‌های هارد می‌توان با دستگاه مخصوص از ظرفیت آن کم کرد و دوباره از آن استفاده کرد.
بدسکتور لاجیکالی
این نوع بدسکتورها با دستگاه‌های پیشرفته و مخصوص قابل‌رفع هستند و می‌توان هارد را تعمیر کرد و دوباره از آن استفاده کرد.
گرد و خاک روی دیسک
در صورتی که تجهیزات مخصوص مانند کلین روم و دیگر ابزار ها را ندارید درب هارد را به هیچ عنوان باز نکنید زیرا گرد و غبار هایی در محیط هستند که با چشم قابل دیدن نیستند و در صورتی اگر هارد را برای لحظاتی خارج از محیط کلین روم باز کنید این غبار ها وارد هارد میشوند و بدلیل اینکه فاصله هد با دیسک بسیار کم (چند میکرون) هستند روی دیسک خط می اندازند و دیگر هارد قابل تعمیر نیست و بازیابی اطلاعات آن غیر ممکن میشود.
خط روی دیسک
اگر به هر دلیلی گرد و غبار، اثر انگشت و… وارد دیسک شود روی دیسک‌ها خط می اندازد و یا ممکن است به دلیل خرابی شدید هد و برخورد کردن هد روی دیسک ممکن است روی دیسک خط بیندازد و تعمیر و ریکاوری غیر ممکن است.
بازیابی اطلاعات از پلاتر یا دیسک
در صورتی که دیسک شما خراب شده و اطلاعات هارد شما بسیار مهم است باید به چند نکته توجه داشته باشید.
- اطلاعات هارد شما روی دیسک ذخیره شده
- پلاتر هارد حساس ترین قطعه هارد شما است
- درب هارد را به هیچ عنوان باز نکنید(حتی برای کنجکاوی)
- از متخصص هارد مشورت بگیرید
- سعی کنید هارد را بدون باز کردن و دستکاری به متخصص ریکاوری برسانید
- هر گونه دستکاری و انجام عملیات های نرم افزاری ممکن است هارد را خراب تر کند
بازیابی اطلاعات از دیسک خراب ممکن است کمی سخت باشد اما بستگی به مشکل دیسک دارد و باید هارد حتما توسط متخصص بازیابی اطلاعات تست شود.
خلاصه توضیحات درباره پلتر یا دیسک
در کل، دیسک هارد مهمترین ابزار در ذخیره‌سازی اطلاعات در هارد کامپیوتر، لپ‌تاپ و هارد اکسترنال است و تمام فایل‌ها و اطلاعات شما بر روی دیسک یا پلاتر ذخیره میشوند همچنین سیستم‌عامل، برنامه‌ها و تمام اطلاعاتی که روی سیستم شما است بر روی پلتر ذخیره میشود.
هرگونه کپی برداری از پلاتر هارد بدون ذکر لینک منبع مجاز نمیباشد.
نویسنده : آرین آرمیون و مائده مهرابی
منابع : تجربیات تیم ایمن هارد
سوالات متداول
عوامل دیگری که بر ظرفیت ذخیره سازی هارد دیسک تاثیر می گذارند چه عواملی است؟
- سرعت پلاتر
- سایز پلاتر
- تعداد بیت هایی که در هر اینچ مربع از فضا ذخیره میشوند
میتوانم پلاتر هارددیسک را خودم عوض کنم؟
تعویض پلاتر کار بسیار پیچیده و دشواری است و نیاز به یک سری ابزار مخصوص دارد. پیشنهاد میشود خودتان به تنهایی دست به این کار نزنید.